Hipertireoza je najčešći oblik tireotoksikoze, kliničkog sindroma koji nastaje uslijed povećane razine hormona štitnjače u krvi (FT4 i/ili FT3). Uzroci tireotoksikoze su brojni. Najčešći uzrok je hipertireoza, u kojoj je razina hormona štitnjače u krvi povišena zbog njihove pojačane biosinteze u štitnjači. Tireotoksikozu mogu uzrokovati i upalne bolesti štitnjače ili pojačan unos hormona štitnjače u organizam. Najčešći uzrok je autoimuna Graves-Basedowljeva bolest. Po učestalosti slijede toksični adenom i toksična multinodozna struma, rjeđi uzrok je Hashimotov limfocitni tireoiditis, a ostali uzroci su vrlo rijetki.
Uzroci tireotoksikoze
1. Tireotoksikoza uzrokovana hipertireozom
- Primarna hipertireoza
- Gravesov-Basedowljeva bolest bolest
- Toksični adenom
- Toksična multinodularna struma
- Tireoidni karcinom
- Obiteljska autosomno dominantna ne-autoimuna hipertireoza (nasljedna gain-of-function mutacija TSH Rc gena)
- Sporadična ne-autoimuna hipertireoza (novonastala gain-of-function mutacija TSH Rc gena)
- Rezistencija na tireoidne hormone (TRH b receptora)
- Gestacijska hipertireoza (u početku trudnoće) –b-HCG
- Obiteljska hipersenzitivnost na b-HCG
- Trofoblast i tumori (hidatidiformna mola, koriokarcinom)
- Struma jajnika
- Jodom inducirana hipertireoza
Sekundarna hipertireoze (adenom hipofize, tireotropinom ili TSH-om)
Tercijarna hipertireoza (hipotalamička)
2. Tireotoksikoza bez hipertireoze
Različite forme tireoiditisa
Egzogeni tireoidni hormoni (jatrogena, factitia)
Klinička slika
Tireotoksikoza može uzrokovati brojne simptome: umor, pojačan apetit, mršavljenje, nepodnošenje topline, znojenje, difuzno ispadanje kose, lomljivost noktiju, nepravilan i ubrzan rad srca, emocionalnu nestabilnost i razdražljivost, nesanicu, očne simptome. Može se razviti i osteoporoza. U bolesnika s Gravesovom bolešću česte su očne smetnje, s osjećajem peckanja u očima, dvoslikama, otokom vjeđa, izbočenošću očnih jabučica, nemogućnošću zatvaranja očiju. One su posljedica tireotoksične oftalmopatije.
U blažim oblicima hipertireoza može biti bez simptoma (subklinička hipertireoza)
U starijih osoba hipertireoza može imati atipičnu kliničku sliku koja više sliči hipotireozi (tzv. apatetična hipertireoza).
Dijagnostički testovi:
Laboratorijske pretrage: TSH, T3 ili FT3, T4 ili FT4, TPO At, hTgAt, TSHR At. U blažim oblicima razina FT3 i FT4 u krvi je uredna, a TSH je snižena. U manifestnoj hipertireozi razina FT3 i FT4 u krvi je povišena, a TSH je nemjerljivo niska. Pozitivna autoantitijela znak su autoimune bolesti štitnjače.
UZV štitnjače omogućuje otkrivanje čvorova u štitnjači i upalnih bolesti štitnjače
Scintigrafija štitnjače tehnecijem diferencira toksični adenom, toksičnu multinodoznu strumu, autoimune i upalne bolesti štitnjače
Citološka punkcija čvorova vrši se radi otkrivanja malignih bolesti
Pregled oftalmologa (UZV orbita, test na dvoslike po Hess-Lancasteru, MSCT orbita)
